روانگرایی چیست؟

روانگرایی یک پدیده‌ی فیزیکی است که در آن خاک اشباع شده با آب، در اثر تنش‌های ناشی از زلزله یا بارگذاری سریع، مقاومت خود را از دست می‌دهد و مانند یک مایع رفتار می‌کند. این پدیده می‌تواند باعث شود که سازه‌های بر روی خاک، نشست، تغییر شکل یا تخریب شوند. روانگرایی خاک بیشتر در خاک‌های ماسه‌ای یا رسی شُل و اشباع دیده می‌شود.

برای جلوگیری از روانگرایی خاک، راه‌های مختلفی وجود دارد که به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: روش‌های پیشگیرانه و روش‌های درمانی. روش‌های پیشگیرانه شامل اقداماتی است که قبل از ساخت سازه بر روی خاک انجام می‌شود تا خطر روانگرایی را کاهش دهد. روش‌های درمانی شامل اقداماتی است که بعد از ساخت سازه بر روی خاک انجام می‌شود تا آسیب‌های ناشی از روانگرایی را جبران کند

برخی از روش‌های پیشگیرانه روانگرایی عبارتند از:

تعویض خاک: در این روش، خاک مستعد روانگرایی با خاک مناسب تعویض می‌شود. این روش در محل‌های کم عمق و کم حجم قابل اجرا است

تراکم خاک: در این روش، با استفاده از وسایل مختلف مانند لوله زن، لرزاننده، چکش هیدرولیک و غیره، فضای حفره‌ای خاک کاهش یافته و چگالی آن افزایش می‌یابد. این روش باعث مقاومت بالاتر خاک در برابر تنش‌های جانبی می‌شود

تزریق دوغاب: در این روش، دوغاب سیمان یا مواد شیمیایی دیگر به صورت تحت فشار به درون خاک تزریق می‌شود تا با ذرات خاک بستگی پیدا کند و سخت شود. این روش باعث بهبود خصوصیات مقاومت و زبرسانی خاک می‌شود

استفاده از ستون‌های سنگی: در این روش، ستون‌های سنگ شکسته یا شن به صورت عمودی در خاک فرو کرده می‌شود تا باعث بهبود ظرفیت باربر و کاهش نفوذپذیری خاک شود. این روش مناسب برای خاک‌های نرم و لاینده است

زهکشی خاک: در این روش، با استفاده از لوله‌های نافذ فضای حفره‌ای خاک به آب زائد پخش می‌شود تا فشار آب حفره‌ای کاهش یابد و تنش موثر افزایش پیدا کند. این روش مناسب برای خاک‌های رسی و ماسه‌ای است

برخی از روش‌های درمانی روانگرایی عبارتند از:

تقویت فونداسیون: در این روش، با استفاده از شمع‌ها، دیواره‌های حائل، پی‌های گسترده و غیره، فونداسیون سازه به گونه‌ای تغییر می‌کند که بتواند حرکات ناشی از روانگرایی خاک را تحمل کند. این روش مناسب برای سازه‌های موجود است

ترمیم خاک: در این روش، با استفاده از روش‌های مانند تزریق دوغاب، تراکم خاک و غیره، خاک آسیب دیده ترمیم می‌شود و خصوصیات آن بهبود می‌یابد. این روش مناسب برای خاک‌های مستعد روانگرایی است

تثبیت سطح: در این روش، با استفاده از روش‌های مانند پخش سنگ شکسته، لایه‌بندی خاک، پخش آسفالت و غیره، سطح خاک تثبیت می‌شود و جابجایی آن جلوگیری می‌شود. این روش مناسب برای خاک‌های سطحی است